AKSARA MURDA, AKSARA SWARA, AKSARA REKAN LAN ANGKA JAWA (5)

Tata panulise aksara Jawa katrangan ing ngisor iki

PANJENENGAN KLIK ANA KENE !

AKSARA MURDA

1. Murda = sirah (Walanda = hoofd, Inggris = head)
Aksara murda = aksara sirah, aksara sesirah (Walanda : hoofdletter, Inggris : capital).
Aksara murda iku satemene ORA ANA. Wondene kang lumrahe diarani aksara murda, utawa kang DIANGGEP minangka aksara murda iku sejatine AKSARA MAHAPRANA, yaiku aksara kang pancene kudu diucapake kanthi abab akeh; kosok baline aksara alpaprana, yaiku aksara kang kudu diucapake lumrah (kanthi abab sathithik)

2. Cacahe aksara murda (kang DIANGGEP aksara murda ) ana wolu, yaiku : Na, Ka, Ta, Sa, Pa, Nya, Ga, Ba.

3. Saben aksara Murda ana pasangane.
Aksara Ca ora ana murdane , nanging pasangane ana , nanging saiki wis ora kanggo
Aksara murda ing jaman saiki uga wis ora kanggo. Mriksanana layang Sarining Paramasastra Jawa kaca 121.

4. Aksara murda mung kanggo ing tata prunggu, tegese kanggo pakurmatan. Aksara murda ora kena dadi sesigeging wanda.
Ing jaman biyen kang lumrah ditulis nganggo aksara murda asmane para luhur, jejuluke lan pedunungane minangka pakurmatan. Tuladhane , kayata :

Kanjeng SuSuhunNan PaKu BuwaNa ing SuraKarta HadiNingrat
Dewi SinTa putrane putri PraBu JaNaKa raTu nagara manTili kagarwa PraBu Rama.

5. Saiki jaman demokrasi . Prayogane kabeh jenenge wong lan jenenge titah kang tata-caraning uripe kaya manungsa, kayata raseksa, wanara lan sapanunggalane kang kasebut ing carita padhalangan lan liya-liyane , katulis nganggo aksara murda. Cukup nganggo aksara murda siji bae, aksara sing ngarep dhewe. Yen aksara sing ngarep dhewe ora ana murdane , ya aksara burine ; yen burine ora ana murdane, ya burine maneh. Tuladhane, kayata :
Dipaprawira, Mas Sudarsana, Prawiramartaya, Raden Burham, Bu guru Nurratri, Raden Ajeng Kartini
Pak Mantri Aripin Raseksi Trijatha.


Mung tembung “Gusti Allah” lumrahe aksara murda saanane ditulis kabeh, mangkene : GusTi Allah


AKSARA SWARA

1. Aksara swara iku sejatine mung ana lima, yaiku : A, I, E, O, U.

A – kara unine a.
I – kara unine i
E – kara unine e
O– kara unine o
U- kara unine u
Ananging aksara : Pa dicerek, dadi lelirune re, Nga dilelet, dadi lelirune le
Kalebu aksara swara, mulane banjur ana sing ngarani yen cacahe aksara swara ana pitu. Bab iku salaras karo kawruh sangkalan, tembung swara dianggep darbe watak wilangan pitu.
Panganggone aksara swara pa cerek lan nga lelet
rega ,rena, resik, marem, aremarem, marem, sarem, karep, pambarep, sareng, wulan Rejeb, angsal rejeki, katon regeng, sanget remen, dipun remet, damel rempeyek

gelem, pelem, lembut, lemah, adol lenga, pelem legi, boten lenggah


2. Gunane aksara swara dienggo nulisi tembung manca kang dicethakake, kayata :
Agustus, Ibrahim, Espres
Oktober, Usman, Inggris

3. Aksara swara ora kena dadi pasangan. Manawa dumunung ing saburine wanda sigeg, aksara sesigeging wanda iku kudu dipangku. Wondene aksara swara pa cerek dadine pasangan katulis jejer karo aksara kang dipasangi; aksara swara nga lelet dadine pasangan katulis ing sangisore aksara kang dipasangi; mesthi bae pasangane pepet dumunung ing sadhuwure aksara kang dipasangi.
Wulan April, Pak Idris, Pangkat Opsihter, malem Rebo, Mas Umarsaid,mangan lepet

4. Aksara swara iku ora kena ditrapi sandhangan swara.
5. Tembung manca kang ora dicethakake, luwih-luwih tembung manca kang wis rumasuk basa Jawa nganti arang kang sumurup yen iku tembung manca, lumrahe katulis tanpa aksara swara. Tuladhane kayata tembung Sangsekerta “aksara” lumrahe mung katulis


AKSARA REKAN

1. Aksara rekan cacahe ana lima, yaiku : kh, dz, f, z, gh
Gunane aksara rekan dienggo nulisi tembung manca kang dicethakake, luwih-luwih tembung Arab.Manawa ora dicethakake yen kang ditulis iku tembung manca, mung katulis nganggo aksara lumrah bae. Tuladhane kayata :
Khatib yen ora dicethakake katib
Dzikir yen ora dicethakake dikir
Faham yen ora dicethakake paham
Zakat yen ora dicethakake jakat
Ghoib yen ora dicethakake gaib

2. manawa aksara rekan karaketan sandhangan pepet, cecake telu dumunung ing sajroning pepet; dene yen karaketan sandhangan wulu, layar utawa cecak , cecake telu dumunung ing sisih kiwa, sandhangan wulu, layar, utawa cecak ing sisih tengen. Tuladhane :
fitrah, farlu, dwifungsi, firman

3. kajaba aksara rekan f kang wujuding pasangane pa cecak telu aksara rekan ora kena dadi pasangan. Manawa aksara rekan dumunung ing saburine wanda sigeg, sesigeging wanda iku kudu dipangku. Tuladhane :

sampun faham, saweg dzikir, zakat fitrah, sumerep ghaib.


ANGKA JAWA

1. Angka Jawa siji tekan sanga sarta das, wujude mangkene :
1 = aksara ga
2 = aksara nga dilelet
3 = aksara nga dipengkal
4 = aksara ma miring
5 = aksara ma kurung
6 = aksara E – kara
7 = aksara la
8 = aksara pa murda
9 = aksara ya
0 = bunderan (Indonesia : nol)

2. Sarehning angka Jawa iku awujud aksara Jawa , supaya ora mbingungake , panulise kudu dipisah karo aksara Jawa kang dumunung ana ing sakiwa tengene . Srana kang dienggo misah iku pada pangkat, mulane angka Jawa diapit-apit ing pada pangkat. Tuladhane :
Sataun wonten :12: wulan.
sawulan punika :30: dinten.
Taun Masehi sapunika :2010

3. Manawa ing saburine angka Jawa ana pada lingsa utawa lungsi , ing saburine angka iku banjur tanpa pada pangkat. Tuladhane :
Mangkate jam :7, mulihe jam :10
Putrane pak Guru :3, wayahe :8.
Murid SMP ing sekolahanku :294, wadone :106