Pramila para leluhur lajeng damel warisan ingkang wujud tradisi budaya ingkang sapunika taksih gesang. Brayat ageng masarakat kanyata kepranan lan kagigah kanthi nengenaken niyat luhur hamemayu hayuning bawana. Wontenipun sesaji lan sesekaran semanten ugi tetedhan sarta woh wohan asung pitedah bilih manungsa kedah saged nanem sekar ingkang ngambar arum, sarta saged nyawisaken woh-wohan ingkang seger lan maremaken. Taneman punika kedah dipunjagi saengga saged medal wohipun. Pralampita punika asung pitedah bilih manungsa gesang punika kedah saged aweh kabecikan dhateng sesamining gesang.
Kanthi lantaran sesaji ingkang kebak ing pralampita punika sajatosipun para leluhur nggatosaken sanget aspek gesang ingkang religius, sosial sarta kabudayan, ugi nggepok masalah ekonomi, lan lingkungan gesang. Pramila tata cara ingkang dados tradhisi warisan para leluhur punika sajatosipun wujud wosing kawruh saking manekawarni ilmu ingkang ginelar ing jagad raya punika. Namung kemawon manungsa sapunika radi wegah kangge ngulir budi ingkang langkung lebet.
Panci leres bilih donyaning sastra Jawi punika bobot lan kamot. Ukara-ukara ingkang endah, edi peni sinerat, lan kathah pitutur luhur ingkang sinengker ing sastra. Boten klentu menawi dipunwastani bilih basa Jawa punika basa rasa. Sedaya ingkang kawedal punika mujudaken osiking manah lan saged dipunmangertosi dening atining manungsa.
Wonten ing basa rasa punika saged dipun jingglengi kados pundi lebetipun sarta wiyaripun wawasaning gesangipun tiyang Jawi. Minangka conto: "Titah kudu kasdu anggeguru gelare lungid, luhure kawireh, kanggo ngranggeh nugraha".
Kawireh wonten ing mriki kasebat satunggaling pitutur kuna, ingkang dumados saking kempelipun kabudayan lajeng kawedharaken wonten ing reroncenging tembung saka tembang ingkang sinelip minangka 'basa sumbaga', basa ingkang mawa cahya.
Kadospundi mangertosi pitutur luhur punika, kajawi namung saged dipun raosaken sarta dipun lampahi wonten ing gesang padintenan. Menapa to sejatosipun ingkang dipunupadi dening manungsa punika, saged dipunwastani minangka sanepan "Kalamun wus wani lenggah ing urubing latu, ya kuwi kang bisa antuk kamulyan".
Panci aneh kanggenipun tiyang ingkang boten Jawi, amargi sedaya pitakenan tentu kajawab kanthi pitakenan ugi. Punika mujudaken kawicaksananing tiyang Jawi. Kados dene toya, latu wonten ing pangertosan Jawi asring dipunsenggolaken kaliyan rasa pangrasa. Pramila tiyang Jawi punika asring olah rasa.
Salajengipun menawi manungsa sampun wantun lenggah, tegesipun sampun kuwawi ngasoraken nafsu alu amahipun, lajeng meneb, tansah enget lan naliti gesangipun. Lajeng saged naliti tindak lan sikep ingkang kirang sae, kanthi: 'mulat ing tumindak lan tumitah', tegesipun wantun sinau naliti sifat Ian sikep manungsa gesang, pramila manungsa ingkang kados makaten punika saged pikantuk kabegjan. Kabegjanipun tiyang Jawi punika wonten ingkang kasebat kabegjan semu lan kabegjan ingkang sejatos.
Kabegjan semu umumipun dipunwujudaken wonten donya brana lan pangkat.
Dene kabegjan sejatos injih punika kasampurnan jati ingkang nggadhahi pangertosan bilih donya punika endah. Sinaosa wonten ingkang gagal lan wonten ingkang sukses, wonten seneng, wonten sisah, ananging sedaya punika kedah dipunronce kanthi ati sumeleh. Tumetesing kacuwan dadiya rerentenging kanugrahan.
Gesang kedah ngoyak kautaman. "Utama" wonten ing pangertosan Jawi dipunsebat ‘urip tata manungsa' gesang miturut paugeraning manungsa ingkang sae. Dados ingkang dados ancas tujuan pitutur kina punika saged adamel manahing manungsa muncar. Lajeng tindak lan sikepipun pantes tinulad lan tinuladha. Pramila kagem ngupados menapa ingkang dipun sebat astutijati, kedah dipun landhesi 'meneping ati-wengane Gusti'. Tegesipun manah ingkang meneb ngrantos rawuhipun Gusti Ingkang Maha Sae.
[ DL XXXIX - 21 ]
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.